๑ อัญขยมบรมนเรศเรื้อง... รามวงศ์ #book #books

 โคลงโลกนิติ ฉบับถอดความ

๑ อัญขยมบรมนเรศเรื้อง...  รามวงศ์

พระแผ่นไผททรง................ สืบไท้

แสวงยิ่งสิ่งสดับองค์........... โอวาท

หวังประชาชนให้................อ่านแจ้งคำโคลง ฯ

คำแปลศัพท์

อัญขยม-- ข้า,ข้าพเจ้า(อ่านว่า อัน-ขะ-หยม)

บรมนเรศ-- พระราชาผู้ยิ่งใหญ่

เรื้อง-- เรือง,รุ่งเรือง

แผ่นไผท-- แผ่นดิน,

สืบไท้-- สืบความเป็นใหญ่

ถอดความ

ข้าพระพุทธเจ้า(ขอถวายบังคมพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว) ผู้เป็นจอมคนผู้ยิ่งใหญ่ วงศ์แห่งรามาธิบดี

ได้ทรงครองแผ่นดิน สืบสันตติวงศ์แห่งพระมหากษัตริย์มา

ทรงแสวงหาสิ่งที่ดียิ่ง ได้ทรงสดับคำสั่งสอน(กล่าวคือโคลงโลกนิตินี้)

ทรงปรารถนาให้คนทั้งหลายได้อ่านดูรู้แจ้งคำโคลงโลกนิตินี้ด้วย

๒ ครรโลงโลกนิตินี้...... นมนาม #book #books

 

๒ ครรโลงโลกนิตินี้...... นมนาม

มีแต่โบราณกาล......... เก่าพร้อง

เป็นสุภษิตสาร............ สอนจิต

กลดั่งสร้อยสอดคล้อง.. เวี่ยไว้ในกรรณ ฯ

คำแปลศัพท์

ครรโลง-- คำประพันธ์ชนิดหนึ่ง(แผลงมาจากคำว่า โคลง)

พร้อง-- พูด,กล่าว,ร้อง

สุภษิต-- สุภาษิต,คำพูดที่เป็นคติ

เวี่ย-- ทัด,ประดับ

กรรณ-- หู

ถอดความ

โคลงโลกกนิตินี้เป็นของมีมานาน

ปราชญ์แต่โบราณกาลท่านกล่าวไว้

เป็นสสุภาษิตสอนใจมีสาระมิใช่น้อย

เปรียบประดุจสายสร้อยประดับสำหรับเป็นมงคลแก่หู

๓ ปลาร้าพันห่อด้วย.. ใบคา #book #books

 

๓ ปลาร้าพันห่อด้วย.. ใบคา

ใบก็เหม็นคาวปลา..... คละคลุ้ง

คือคนหมู่ไปหา.......... พบเพื่อน พาลนา

ได้แต่ร้ายร้ายฟุ้ง........ เฟื่องไห้เสียพงศ์ ฯ

คำแปลศัพท์

ปลาร้า-- ปลาหมักเกลือ ใส่ข้าวคั่ว ใช้เป็นเครื่องจิ้ม,ปลาเน่า

ใบคา-- ใบพืชล้มลุกชนิดหนึ่ง ใบคาย แข็ง เอามากรองเป็นตับมุงหลังคา เหง้าใช้ทำยาได้

คละคลุ้ง-- คลุ้ง,เหม็นคล้ายกลิ่นของเค็มปนของเน่า

พงศ์-- เชื้อสาบย,เทือกเถา,เหล่ากอ,สกุล

ถอดความ

ปลาร้าห่อด้วยใบหญ้าคา

ใบคาก็ย่อมพลอยเหม็นคาวปลาไปด้วย ฉันใด

คนทั้งหลายที่คบหาสมาคมกับคนพาล

ก็ย่อมได้พบแต่เรื่องร้ายพลอยเสียหายถึงตระกูลคนดีไปด้วย ฉันนั้น

๔ ใบพ้อพันห่อหุ้ม ........กฤษณา #book #books

 

๔ ใบพ้อพันห่อหุ้ม ........กฤษณา

หอมระรวยรสพา...........เพริศด้วย

คือคนเสพเสนหา...........นักปราชญ์

ความสุขซาบฤาม้วย..... ดุจไม้กลิ่นหอม ฯ

คำแปลศัพท์

ใบพ้อ-- ใบต้นกะพ้อ เป็นต้นปาล์มชนิดหนึ่ง

กฤษณา-- เนื้อไม้หอม ที่เกิดขึ้นเมื่อมีสารลงที่เนื้อไม้จำพวก ต้นสลัดได,ต้นตาตุ่มทะเล

เสพ-- คบหาสมาคมด้วย

เสนหา-- เสน่หา,รักชอบ

ซาบ-- ซาบซ่าน

ฤาม้วย-- ไม่หมด,ไม่หาย,ไม่จาง,ไม่สิ้นไป

ถอดความ

ไม้กฤษณาห่อด้วยใบกะพ้อ

ใบกะพ้อก็พลอมหอมระรวยกลิ่นกฤษณาไปด้วย ฉันใด

คนทั้งหลายที่คบหาสนิทสนมกับบัณฑิต

ก็ย่อมได้พบกับความสุขซาบซึ้งมิรู้วายดุจเดียวกับไม้กฤษณา ฉันนั้น

๕ ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้.... มีพรรณ #book #books

 

๕ ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้.... มีพรรณ

ภายนอกแดงดูฉัน....... ชาดบ้าย

ภายในย่อมแมลงวัน....หนอนบ่อน

ดุจดังคนใจร้าย...........นอกนั้นดูงาม ฯ

คำแปลศัพท์

เดื่อ-- มะเดื่อ,ไม้ชนิดหนึ่งมีหลายพันธุ์

พรรณ-- สีของผิว

ฉัน-- เหมือน

ชาด-- วัตถุสีแดงสดใสชนิดหนึ่ง

บ้าย-- ป้าย,ทำให้ติดเฉพาะที่

บ่อน-- กินฟอนเฟะอยู่ข้างใน

ถอดความ

ผลมะเดื่อเมื่อสุกมีสีสันหมดจด

ดูภายนอกแดงสดประหนึ่งว่าแต้มด้วยชาด

แต่ภายในอุจาดมีตัวแลงตัวหนอนบ่อนไส้

เปรียบเหมือนคนร้ายภายนอกดูงามเรียบร้อย(แต่ภายในมีแต่ความเลวทราม)

๖.ขนุนสุกสล้าง............. สาขา #book #books

 

๖.ขนุนสุกสล้าง............. สาขา

ภายนอกเห็นหนามหนา..หนั่นแท้

ภายนอกย่อมรสา...........เอมโอช

สาธุชนนั้นแล้ ...............เลิศด้วยดวงใจ ฯ

คำแปลศัพท์

สล้าง-- ตั้งอยู่สูงเด่นเป็นหมู่เป็นพวก

สาขา-- กิ่ง,ก้าน

หนั่น-- แน่น,แน่นหนา

รสา-- รส

เอมโอช-- รสหวาน,รสอร่อย

สาธุชน-- คนดี,คนมีคุณธรรมความดี

ถอดความ

ผลขนุนที่สุกสล้างอยู่ตามก้านกิ่ง

ดูภายนอกก็เห็นจริงว่ามีหนามเต็มไปหมด

แต่เนื้อขนุนภายในย่อมมีรสหวานอร่อยนัก

เปรียบเหมือนคนดี(ภายนอกดูไม่ประจักษ์ว่างาม)แต่ทว่างามเลิศด้วยดวงใจ

๗ ยางขาวขนเรียบร้อย... ดูดี #book #books

 

๗ ยางขาวขนเรียบร้อย... ดูดี

ภายนอกหมดใสสี...........เปรียบฝ้าย

กินสัตว์เสพปลามี...........ชีวิต

เฉกเช่นชนชาติร้าย........ นอกนั้นนวลงาม ฯ

คำแปลศัพท์

ยางขาว-- นกกระยางสีขาว

เสพ-- กิน

เฉก--เช่น เหมือน

คนชาติร้าย-- คนชั่ว,คนไม่ดี,คนบาป

ถอดความ

นกยางขนสีขาวดูสะอาดเรียบร้อยดีไปหมด

ดูภายนอกในสดดุจปุยฝ้าย

แต่ใจร้ายกินสัตว์มีชีวิต เช่นปลา เป็นต้น

เปรียบเหมือนคนร้ายซึ่งงามแต่ภายนอก(แต่ภายในทราม)