๓๓๐. แคะไค้ไปแค่นค้น ตีนงู

๓๓๐. แคะไค้ไปแค่นค้น  ตีนงู

แขวะควักดีที่หนู  ยากได้

ริและแกะก้ามปู  หาเลือด

แสวงสัตย์ยามยุทธ์ไซร้  สี่นี้สุดแสวงฯ

คำแปลศัพท์

แคะไค้—ซอกแซกหา

แค่น—ฝืน,คะยั้นคะยอ, ขืน

ค้น—เสาะหา, แสวงหา

แขวะ—เอาสิ่งมีคมแหวะคว้านให้กว้าง

ดี—อวัยวะภายในของคนและสัตว์ที่บรรจุน้ำข้นสีเขียวซึ่งมีรสขม ว่ากันว่าหนูไม่มีดีที่ว่านี้

ริ—คิดอ่าน

และ—แล่,เถือสิ่งที่ยังเหลือติดอยู่กับสิ่งอื่น

ยามยุทธ์—เวลามีการต่อสู้,เวลามีศึกสงคราม

ถอดความ

พยามแคะไค้จะให้เห็นตีนงู๑

จับหนูมาแขวะควักจะให้เจอดี๑

แกะก้ามปูดูเป็นถ้วนถี่จะหาโลหิต๑

แสวงหาความสัตย์สุจริตในยามสงคราม๑

ทั้ง ๔ ประการนี้ท่านห้ามว่าหาเท่าไรก็ไม่พบ

๓๓๑. จักเจียนจอมปลวกเตี้ย เติมภู- เขาแฮ

๓๓๑. จักเจียนจอมปลวกเตี้ย  เติมภู- เขาแฮ

ดีแต่แล่เนื้อหนู  เพิ่มช้าง

เบียนเบียดเจียดพิษงู  เพิ่มพิษ  นาคนา

อุตริรองน้ำค้าง  ใส่น้ำสาครฯ

คำแปลศัพท์

เจียน—ตัด,เฉือน

เบียนเบียด—เบียดเบียน=รบกวน,ทำให้เดือดร้อน

สาคร—ทะเล

เจียด—แบ่งปันแต่น้อย,ขอแบ่งปันบ้าง

อุตริ—นอกคอก,นอกทาง,นอกรีต, ทำอย่างที่คนทั่วไปเขาไม่ทำกัน

ถอดความ

ขุดจอมปลวกเตี้ยเอาไปต่อเติมยอดเขายอดดอย

เอาเนื้อหนูตัวน้อยไปเพิ่มเนื้อช้าง

รีดพิษงูแงะง้างไปเพิ่มพิษพญานาค

รองน้ำค้างกลางฟ้าเอาไปใส่มหาสาคร

เหล่านี้เป็นเรื่องอุตริวิปริต

๓๓๒. จนไก่ใช้เป็ดแข้น ขันขาน

๓๓๒. จนไก่ใช้เป็ดแข้น   ขันขาน

นอกรีตมีดแทนขวาน  ถากไม้

เคี้ยวอ้อต่างอ้อย   เป็นรส ฤาพ่อ

ขาดขัดดอกไม้ใช้   ดอกหญ้ายามจน

คำแปลศัพท์

แข้น –-บังคับ, ขืน,ฝืน=แค่น

นอกรีต—ทำไม่ถูกต้อง,ทำผิดจารีตประเพณี

อ้อ—ไม้อ้อ เป็นไม้ล้มลุกขึ้นเป็นกอในที่ชื้นแฉะ ลำต้นแข็งเป็นปล้อง ข้างในกลวง

ขาดขัด—ไม่มี,ไม่ใคร่จะมี

ดอกหญ้า—ดอกของต้นหญ้า ถือว่ามีฐานะต่ำกว่าดอกไม้ทั่วไป

ถอดความ

ไม่มีไก่ใช้เป็ดคอยขันขาน

ไม่มีขวานก็ต้องใช้มีดถากไม้ไปก่อน

ไม่มีอ้อยลำอ่อนก็เคี้ยวอ้อพอเป็นรส

ไม่มีดอกไม้ทั้งหมดก็ขอให้ได้ใช้ดอกหญ้า

สิ่งเหล่านี้ท่านว่าจำต้องใช้ในยามจน

๓๓๓. น้ำอ้อยหรือจักป้อง ปากมด

๓๓๓. น้ำอ้อยหรือจักป้อง   ปากมด

เกลียงอ่อนห่อนโคลด   ละไว้

นารีรูปช้อยชด   แซะเฉียด ชายนา

ใครจักนิ่งดูได้   ห่อนเว้นตัวตนฯ

คำแปลศัพท์

ป้อง---กัน,กั้น,กันไว้

เกลียง—หญ้า

นารี—ผู้หญิงสาว

รูปช้อยชด—รูปร่างงดงาม

แซะ—กระแซะ, ขยับกระทบเข้าไป, เลียบเคียงเข้าไป

เฉียด—เข้าใกล้, อยู่ใกล้, ใกล้ชิด

ถอดความ

น้ำอ้อยหรือน้ำตาลจะป้องกันให้พ้นปากมด

หญ้าอ่อนโคหรือจะอดอยากเคี้ยว

เหมือนสาวงามอยู่กลมเกลียวใกล้ชิดชาย

ใครจะนั่งนิ่งดูดาย มีแต่จะรีบคว้าไว้ไม่เว้นคน

๓๓๔. โคแก่กัดหญ้าอ่อน กินใบ อ่อนนา

๓๓๔. โคแก่กัดหญ้าอ่อน   กินใบ อ่อนนา

แม่หญิงยินดีใน   หนุ่มน้อย

ฟันหักมักพึงใจ  ของอ่อน

บุรุษอายุร้อย  รักชู้เมียสาวฯ

คำแปลศัพท์

แม่หญิง—หญิงมีอายุ,หญิงแก่

ฟันหัก—คนที่ไม่มีฟัน

บุรุษอายุร้อย—ชายแก่

ชู้—คนรัก,คู่รัก

ถอดความ

โคแก่ชอบกินหญ้าอ่อนใบระบัด

สาวใหญ่มักกำหนัดในหนุ่มน้อย

คนฟันหักเคี้ยวค่อยๆชอบของนุ่มๆ

เฒ่าร้อยปียังกระชุ่มกระชวยอยากมีเมียสาว